ด้วยกรมศิลปากรได้รับหนังสือ ขอความอนุเคราะห์จากโรงพยาบาลศิริราชพยาบาล ให้ช่วยซ่อมบูรณะ พระพุทธรูปสำคัญ ๒ องค์ ซึ่งมีสภาพชำรุด สมควรได้รับการซ่อมบูรณะโดยช่างผู้มีความชำนาญเฉพาะทางได้แก่

              องค์ที่ ๑ คือพระพุทธเมตตาคุณากร (ปางลีลา) 

              องค์ที่ ๒ คือพระพุทธรูปประจำหอพักนักศึกษาแพทย์ชาย (ปางห้ามสมุทร) 

              โดยแจ้งว่า จำเป็นต้องขอความกรุณาจากกรมศิลปากร ซึ่งมีหน่วยงานและผู้เชี่ยวชาญช่างสิบหมู่ที่มีความรู้ความชำนาญด้านงานลงรักปิดทอง มาช่วยซ่อมบูรณะ พระพุทธรูปสำคัญทั้ง ๒ องค์

               โรงพยาบาลศิริราช เป็นโรงพยาบาลของรัฐ สังกัดคณะแพทยศาสตร์ ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล เป็นโรงพยาบาลแห่งแรกของประเทศไทย ตั้งอยู่เลขที่ ๒ ถนนวังหลังแขวงศิริราชแขวงศิริราช เขตบางกอกน้อย กรุงเทพมหานคร ริมฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยาตรงข้ามกับมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ (ท่าพระจันทร์)
               
                พระพุทธเมตตาคุณากร(ปางลีลา) สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ เจ้าอาวาสวัดปากน้ำ ได้จัดสร้างขึ้นไว้ในวโรกาสที่สมเด็จพระเทพรัตราชสุดา สยามบรมราชกุมารี ทรงมีพระชนมายุครบ ๓ รอบ ทำจากวัสดุสำริด ลงรักปิดทอง สูงพร้อมฐาน ๒๖๐ ซม. ประดิษฐานอยู่ที่หัวถนนจักรพงษ์ใกล้ศาลาท่าน้ำโรงพยาบาลศิริราช เพื่อให้แพทย์ พยาบาล เจ้าหน้าที่ และนักศึกษา ตลอดจนผู้ป่วยญาติ รวมทั้ง ประชาชนทั่วไป ได้สักการบูชาเป็นที่พึ่งทางจิตใจและเป็นสิริมงคลแก่ชีวิตโดยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เสด็จพระราชดำเนินมาทรงประกอบพิธีเบิกพระเนตร เมื่อวันที่ ๒ เมษายน ๒๕๓๔

                 เป็นสัญลักษณ์สำคัญของกรุงรัตนโกสินทร์ พระพุทธรูปปางลีลาหรือปางเสด็จจากดาวดึงส์ วัสดุสำริดขนาดสูง ๑๕.๘๗๕ เมตร ประดิษฐานเป็นประธานในอาณาบริเวณอันกว้างขวางของพุทธมณฑล เป็นพระพุทธรูปที่ออกแบบโดย ศาสตราจารย์ศิลป์ พีระสรีเดิมกำหนดขนาดความสูงไว้ ที่ ๒๕๐๐ นิ้วแต่เมื่อเห็นว่าจะใหญ่โตเกินไปจึงลดขนาดลงเป็น ๒๕๐๐ กระเบียด สร้างขึ้นเมื่อพุทธศักราช ๒๕๐๐ ซึ่งเป็นวาระพิเศษของพุทธศาสนิกชน ทั่วโลกเพราะถือว่าเป็นช่วงระยะเวลา “กึ่งพุทธกาล”

                  จากความเชื่อที่ว่าพุทธศาสนาจะสื่อไปถึง ๕๐๐๐ ปีในฐานะที่ประเทศไทยเป็นแผ่นดินพุทธศาสนา รัฐบาลจึงมีการจัดสร้างพุทธมณฑลขึ้นในวาระนั้นได้ดำเนินการหล่อแล้วเสร็จเมื่อพุทธศักราช ๒๕๒๕ เป็นช่วงครบรอบ ๒๐๐ ปีกรุงรัตนโกสินทร์

 

๑. ความชื้นที่เกิดภายในองค์พระเพราะพระพุทธรูปเมตตาคุณากรตั้งอยู่ใกล้ริมแม่น้ำภายในโรงพยาบาลศิริราช ด้านในองค์พระกลวงเวลาปฏิบัติงานขัดจะสังเกตเห็นองค์พระโอนไปเอนมาได้และเวลาปฏิบัติงานทำพื้นรัก เมื่อแห้งสนิทดีแล้วจะมีฟองอากาศดันขึ้นมาบางจุด

๒. การปฏิบัติงานกลางแจ้งไม่สะดวกในการปฏิบัติงาน เช่น ลม ฝน แดด ทำให้การปฏิบัติงานไม่เป็นไปตามเวลาที่กำหนด

๓. เวลาปฏิบัติงานพื้นที่คับแคบเนื่องจากเป็นที่ตั้งติดถนนมีการสัญจรของรถและผู้คน

๔. ความชื้นที่เกิดขึ้นทำให้องค์พระแห้งไม่เสมอกันทั้งองค์ต้องนำชเล็คมาทาบริเวณที่ผิวไม่แห้งแล้วค่อยทิ้งให้แห้งสนิทอีกครั้งหนึ่ง

๕. การปฏิบัติงานต้องระวังบุคลากรที่ผ่านไปมาจะเกิดอาการแพ้ยางรักได้ต้องมีการเขียนป้ายแจ้งเตือนให้ระวังเรื่องการแพ้ยางรัก

๖. การปิดทองต้องระวังเพราะอยู่ใกล้ริมแม่น้ำมีลมพัดอยู่ตลอดเวลาต้องคลุมผ้าให้มิดชิดและเปิดให้อากาศได้ระบายช่วงบนศีรษะได้บ้างเพื่อให้ช่างผู้ปฏิบัติงานได้มีอากาศหายใจ

 

๑. ในการทำปฏิบัติงานที่มีความชื้นเกิดขึ้นตลอดเวลาควรแก้ปัญหาเรื่องความชื้นก่อนที่จะลงมือปฏิบัติงานเพื่อให้ผลของงานที่ออกมาสวยงานและคงทนยาวนานที่สุด

๒. ไม่ควรปิดทองพระพุทธรูปหรืองานศิลปกรรมต่างๆกลางแจ้งเพราะจะทำให้งานนั้นไม่คงทนถาวรเท่าที่ควร

๓. ในการทำพื้นลงรักปิดทองด้วยกรรมวิธีแบบโบราณควรใช้วัสดุที่มาจากธรรมชาติไม่ควรใช้วัสดุอุปกรณ์ที่มีสารสังเคราะห์ผสมเพราะอาจทำให้งานศิลปกรรมนั้นๆไม่คงทนถาวร

๔. งานศิลปกรรมที่สำคัญมีอายุเกิน ๑๐๐ ปี ควรซ่อมหรือลงรักปิดทองใหม่ด้วยกรรมวิธีแบบโบราณ เพื่อให้งานศิลปกรรมนั้นๆ ได้สวยงามสมบูรณ์ดังแรกสร้างและยังเป็นการสืบสานการทำพื้นลงรักปิดทองแบบโบราณ ให้คนรุ่นหลังได้เรียนรู้สืบต่อกันไป

๕. วัสดุที่นำมาทำสมุกควรนำมาเผาก่อนทุกครั้ง ด้วยอุณหภูมิที่พอเหมาะเวลานำมาผสมกับรักน้ำเกลี้ยงมาทาหรือยาอุดจะได้เกิดความแข็งแรงยิ่งขึ้น เช่น สมุกกะลาเผา ดินเผา อิฐเผา ไม่ควรใช้ดินสอพองที่ยังไม่เผา ถ้าจะใช้ควรนำมาเผาหรือคั่วก่อนจะได้เกิดความแข็งแรงและเกาะผิวได้ดียิ่งขึ้น

๖. เมื่อกรองรักน้ำเกลี้ยงเรียบร้อยแล้วควรนำแผ่นพลาสติกที่ใช้สำหรับห่ออาหารวางปิดผิวหน้าของยางรักโดยให้ขอบของแผ่นพลาสติกเลยขึ้นมาโดยรอบแล้วนำน้ำมาเทใส่บนพลาสติกพอประมาณโดยอย่าให้น้ำเข้าไปผสมกับยางรักโดยวิธีการนี้จะทำให้รักแห้งช้าลง

๗. การผสมรักสมุกทา ๑ ต่อ ๕ คือ สมุก ๑ ส่วนรักน้ำเกลี้ยง ๕ ส่วนนวดให้เข้ากันเนื้อที่ได้จะเหลวเพื่อให้ทาได้ง่ายกว่ารักสมุกที่ใช้ยาอุดทาจะมีส่วนผสมของรักน้ำเกลี้ยงมากสมุกน้อยแล้วแต่ช่างแต่ละคนจะหาวิธีทำให้การปฏิบัติงานง่ายขึ้น

๘. การผสมรักสมุกยาอุด ๕ ต่อ ๓ คือสมุก ๕ รักน้ำเกลี้ยง ๓ นวดให้เข้ากันจะได้เนื้อที่เหนียวข้นเพื่อให้เข้าใจได้ง่ายว่ารักสมุกที่ใช้ยาอุดมีส่วนผสมสมุกมากรักน้อยแล้วแต่ช่างแต่ละคนจะหาวิธีทำให้การปฏิบัติงานง่ายขึ้น

 

ขั้นตอนการดำเนินงาน

                                                                            ลอกผิวด้วยน้ำยาลอกสี



3.      ขัดล้างทำความสะอาดด้วยน้ำยาที่มีส่วนผสมของมะนาว เช่น น้ำยาล้างจานซันไลล้างประมาณ ๓-๕ รอบ ทิ้งให้แห้งสนิทประมาณ ๓ - ๕ วัน






ล้างขัดทำความสะอาด


๔.      หลังจากล้างลอกผิวเดิมที่เป็นสารสังเคราะห์ออกจนหมดแล้ว มีส่วนเนื้อสัมฤทธิ์บางส่วนเกิดการเสียหาย

ภาพก่อนซ่อมส่วนเนื้อสัมฤทธิ์

       

ภาพหลังซ่อมส่วนเนื้อสัมฤทธิ์

ล้างขัดทำความสะอาด

๕. ผสมรักสมุกที่ใช้สำหรับทาอัตราส่วน ๑ ต่อ ๕ (สมุกดินเผา ๑ ส่วน รักน้ำเกลี้ยง ๕ ส่วนนวดให้เข้าเป็นเนื้อเดียวกัน) จะได้เนื้อของรักสมุกเหลวเหมาะสำหรับมาทาเป็น พื้น




๖.      ทารักสมุก ๑ ต่อ ๕ ให้ทั่วในส่วนที่มีผิวเรียบ เช่น ใบหน้า แขน มือ ขา ในส่วนจีวรที่มีลวดลายใช้รักน้ำเกลี้ยงทาให้ทั่วโดยไม่ให้มีรักกรอง หรือ หนามากเกินไป จะทำให้ลวดลายโดนรักถ่มจนหายไป ทิ้งให้แห้งสนิทประมาณ ๓-๕ วัน