งานลงรักปิดทองพระที่นั่งราเชนทรยานน้อย

      งานลงรักปิดทอง คือ การทายางรักบนพื้นผิวของศิลปวัตถุหลายครั้งให้ได้พื้นผิวที่อิ่มตัว  แล้วปิดทับด้วยทองคำเปลว ๑๐๐% จรทั่วทั้งพื้นผิว ทำให้ได้พื้นผิวทองสุกปลั่ง คล้ายทำด้วยทองคำจริงๆ

วัสดุที่ใช้ในการปิดทอง

ยางรัก คือ ยางจากไม้ยืนต้น ตระกูล Anacardiaceae มักพบในป่าดิบเขาและป่าเบญจพรรณ ชาวล้านนาเรียกว่า “ฮัก” หรือ “ฮักหลวง” มีชื่อทางพฤกษศาสตร์ว่า Melanorrhoea usitata นอกจากนี้ยังมีต้นรักในตระกูล Anacardiaceae ทั้ง ๓ ชนิดนี้มีเปลือกแข็งให้ปริมาณน้ำยาวน้อย คุณภาพของน้ำยางต่ำกว่า “ฮักหลวง” และยังมีพิษที่รุนแรงกว่า ทำให้เกิดผื่นคัน มีอาการบวมเป็นแผลหนองมากน้อยตามที่ได้รับจากการสัมผัส

รักสมุก คือ การนำเอายางรักมาผสมกับผงถ่าน (ที่นิยมใช้จะเป็นผงถ่านกะลา ผงถ่านใบตอง ผงถ่านดินหรือผงชัน) ผสมเข้าด้วยกันจนเป็นเนื้อเดียวจนเหนียวเหมาะแก่การโป๊ขัดแต่ง

เทือกรัก คือ การนำเอายางรักมาผสมกับผงถ่าน (รักสมุก) ผสมเข้าด้วยกันจนเป็นเนื้อเดียวกันแต่มีความเหลวเหมาะแก่การทาเพื่อให้มีเนื้อรัก

ขั้นตอนการปิดทอง

1.       ขัดแต่งเซียนไม้ในส่วนที่เป็นลวดลายและผิวเรียบให้เรียบร้อยในส่วนประกอบต่างๆของพระที่นั่งราเชนทรยานน้อย

2.       นำแอลกอฮอล์ มาขัดล้างทำความสะอาดในส่วนที่เป็นลวดลายและผิวเรียบในส่วนประกอบต่างๆของพระที่นั่งราเชนทรยานน้อยทิ้งให้แห้งสนิท

3.       ทารักจีนในส่วนที่เป็นลวดลายและผิวเรียบในส่วนประกอบต่างๆของพระที่นั่งราเชนทรยานน้อยทิ้งให้แห้งสนิทประมาณหนึ่งถึงสองวัน

4.       นำรักจีนและรักน้ำเกลี้ยงผสมนวดให้เข้ากันในอัตราส่วน 1:1 ทาใน ส่วนที่เป็นลวดลายและในส่วนประกอบต่างๆของพระที่นั่งราเชนทรยานน้อยทิ้งให้แห้งประมาณ 2-3 วัน

5.       ในส่วนที่เป็นผิวเรียบนำสมุกกะลา บดละเอียด 5 ส่วน รักน้ำเกลี้ยง 4 ส่วน ชัน 1 ส่วนน้ำสะอาด 1/2 ส่วน นวดให้เป็นเนื้อเดียวกันนำมาโป๊ในส่วนที่เป็นผิวเรียบทิ้งให้แห้งสนิทประมาณสองถึงสามวัน

6.       นำกระดาษทรายเบอร์ 250 มาขัด ด้วยน้ำบริเวณที่เป็นผิวเรียบและในส่วนที่เป็นลวดลายส่วนประกอบต่างๆของพระที่นั่งราเชนทรยานน้อย โดยในส่วนที่เป็นลวดลายต้องระวังอย่าขัดจนลวดลายหายไป จากนั้นเช็ดทำความสะอาดคราบฝุ่นออกให้หมดทิ้งให้แห้งสนิท

7.       นำรักน้ำเกลี้ยงที่กรองเรียบร้อยแล้วมาทาในส่วนที่เป็นพื้นเรียบและในส่วนที่เป็นลวดลายของพระที่นั่งราเชนทรยานน้อยนำเข้าตู้บ่มกันฝุ่นปิดให้สนิทนำน้ำใส่ ภาชนะตั้งไว้ประมาณสองถึงสามจุด ทิ้งให้แห้งสนิท

8.       นำกระดาษทรายเบอร์ 400 มาขาดน้ำในส่วนที่เป็นพื้นเรียบและในส่วนที่เป็นลวดลายส่วนประกอบต่างๆของพระที่นั่งราเชนทรยานน้อยเสร็จแล้วเช็ดทำความสะอาดคราบฝุ่นออกให้หมดทิ้งให้แห้งสนิทดี

9.       นำรักเกลี้ยงมากรอกเพื่อ ใช้ทาปิดทองถ้าในส่วนที่เป็นผิวเรียบและในส่วนที่เป็นลวดลายส่วนประกอบต่างๆที่นั่งราเชนทรยานน้อยนำเข้าตู้บ่ม นำน้ำใส่ภาชนะวางไว้ด้านในตู้บ่ม ทิ้งให้ชิ้นงานแห้งสนิทประมาณ 10 กว่าชั่วโมง

10.     นำทองคำเปลว 100% มาปูในส่วนที่เป็นพื้นเรียบโดยปูจากด้านล่างขึ้นด้านบนปูทองคำเปลวไปในทางเดียวกันใช้นิ้วหรือพู่กันหุ้ม ถุงพลาสติกอ่อน มากวดบริเวณที่เป็นรอยต่อแต่ละแผ่นโดยกวดทองให้แผ่นบนทับแผ่นล่างเวลากวดทองต้องมีทองติดที่นิ้วหรือพู่กันที่จะนำไปกวด ทองเวลากวดไม่ด่างผิวเรียบเสมอกัน ในส่วนที่เป็นลวดลายใช้พู่กันแตะทองไปกระทุ้งในส่วนที่เป็นลวดลายที่กวดทองเข้าไม่ถึงให้เรียบร้อย